Energie

Het Zwaard van Damocles, dat sinds eind 2019 hangt boven gebruikers in tariefgroep 3 elektriciteit, is dit jaar niet weggenomen. Betaling van de ODE-tariefstijging van 177% werd vanwege de coronacrisis weliswaar tijdelijk bevroren, maar ging niet van tafel. Het averechtse effect op het Klimaatakkoord, de verduurzaming en financiële problemen voor honderden ondernemers ten spijt. Onder aanvoering van voorzitter Sjaak van der Tak bleef het energieteam van Glastuinbouw Nederland in Den Haag hameren op de onrechtvaardigheid en zeker ook ‘het paard achter de  wagen effect’ voor onze opgave voor de energietransitie. Daarbij gesteund door een gedreven groep betrokken ondernemers. Noodgedwongen werd het vizier in de loop van het jaar gericht op een compensatie voor de tariefstijging voor de jaren 2021 en 2022. Dat resulteerde eind van het kalenderjaar in een welkom doekje voor het bloeden. De vier getroffen sectoren krijgen ter compensatie in 2021 en 2022 een totaalbedrag van 25 miljoen euro. De regeling moet nog concreet worden uitgewerkt. Ook is de onderverdeling van de bedragen over de sectoren nog niet bekend gemaakt.

De samenstelling van Team Energie is dit jaar door uiteenlopende oorzaken veranderd. Sinds het einde van de zomer is het team weer op volle sterkte. Robert Solleveld (40 jaar) is op 1 september in dienst getreden als projectleider voor Het Nieuwe Telen. Hij volgt daarmee Aat Dijkshoorn op die deze functie dit jaar om gezondheidsredenen heeft neergelegd. Met zijn opgedane ervaring als paprikateler en bij eerdere werkgevers Agro Energy en Rabobank, verwacht Robert een steentje bij te kunnen dragen aan de verdere verduurzaming van de glastuinbouw. Alexander Formsma (26 jaar) startte op 1 september als nieuwe beleidsspecialist Energie. Daarvoor werkte hij als regio-coördinator Brabant/Zeeland bij de ZLTO. Als beleidsspecialist Energie volgt hij Rob van der Valk op die, na ruim 20 jaar, afscheid nam van Glastuinbouw Nederland. Middels een tweejarig opleidingstraject wordt Alexander ingewerkt in zijn nieuwe functie. Het energieteam bestond verder uit: Piet Broekharst, Dennis Medema, Hans van den Berg en Peter Tamerus.

CO2 levering in de glastuinbouw wordt door de regelgeving zoals in het Europese CO2 emissiehandelssysteem (EU-ETS) en ook de nationale CO2 heffing niet erkend als emissiereductie. Daardoor wordt het voor producenten van ‘fossiele CO2’ interessanter om CO2 op te slaan onder de grond dan dit te leveren aan de glastuinbouw. Zo zal Shell de CO2 die nu aan OCAP wordt geleverd eerder op willen slaan, waardoor er dreigde dat de levering aan de glastuinbouw via OCAP grofweg halveert. Na intensief overleg, lobby en een brandbrief namens Shell, OCAP en Glastuinbouw Nederland heeft de overheid in een kamerbrief in juli laten weten een oplossing te willen uitwerken middels een innovatiepilot om de bestaande CO2 levering van Shell aan OCAP te behouden. Eind september heeft Glastuinbouw Nederland mede namens Greenports Nederland en OCAP opnieuw een brief gestuurd aan de politiek. Hierin werd een dringende oproep gedaan om werk te maken van de uitbreiding van de CO2-levering vanuit met name afvalenergiebedrijven. Concrete oplossingen voor de korte termijn de CO2-levering uit te breiden naar andere gebieden zoals naar Noord-Holland Noord, Tinte Vierpolders en de Bommelerwaard zijn er nog niet.

Middels een gebiedsgerichte aanpak is dit jaar verder invulling gegeven aan de analyse en uitvoering van plannen die moeten leiden tot realisatie van een klimaatneutrale energievoorziening als alternatief voor aardgas. Daarbij wordt samengewerkt met betrokken ondernemers, regionale overheden, ministerie van LNV en greenports in elk glastuinbouwcluster in Nederland. Ondernemerscollectieven in die clusters worden ondersteund met kennis en kunde in alle fases van de totstandkoming van klimaatneutrale opties voor de warmte- en CO2voorziening. Bij de aanpak en fasering wordt maatwerk geleverd op basis van de lokale situatie. Glastuinbouw Nederland begeleidt ondernemers bij de oprichting van een warmtecoöperatie, bij het proces rond de projecten en draagt zorg voor de verbinding tussen warmtecoöperaties onderling. Dat gebeurt onder andere ten aanzien van Warmtesysteem Westland. Eind 2020 zette een tweetal warmtecoöperaties in het Westland een belangrijke stap in de realisatie van duurzame warmte in hun gebied. Bestuursleden van de warmtecoöperaties Polanen en Maasdijk ondertekenden als eerste het warmteleveringscontract voor het aardwarmteproject in hun gebied.

Praktijk- en proefbezoeken zijn essentieel voor kennisuitwisseling. Vanwege de coronarichtlijnen ging daar in maart echter al snel grotendeels een streep doorheen. Het onderzoek binnen Kas als Energiebron is zo goed en kwaad als het kon gewoon doorgegaan. De beperking had ook consequenties voor de cursussen van Het Nieuwe Telen, de kantinebijeenkomsten en het EnergiekEvent. De oplossing lag in een breed aanbod aan webinars in de tweede helft van het jaar. Team Energie informeerde de achterban tijdens online sessies over actuele onderwerpen als: CO2 doseren, fossielvrije kas en LED-belichting. De webinars werden georganiseerd in samenwerking met Wageningen University & Research en Delphy. Daarnaast werden er vanuit Het Nieuwe Telen drie digitale kantinebijeenkomsten georganiseerd, met als thema’s: vochtbeheersing in herfst en winter, kweken van gezonde planten en versnelling van de leercurve. Coördinatie was in handen van Robert Solleveld, sinds medio 2020 de nieuwe projectleider voor HNT. Docenten van de cursussen over Het Nieuwe Telen leverden een belangrijke bijdrage aan deze sessies. Hoewel persoonlijk contact belangrijk is, kan worden geconcludeerd dat met het brede aanbod webinars een groot en breed publiek is bereikt.

In februari dit jaar meldde minister Schouten aan de Tweede Kamer dat de glastuinbouwsector in 2017 het plafond van het CO2-sectorsysteem heeft overschreden. Door de coronacrisis werd de verrekening uitgesteld tot oktober 2020. In het CO2-convenant uit 2012 is afgesproken dat voor de sector een verlaagde energiebelasting geldt. Daar staat tegenover dat er CO2-emissiedoelen zijn gesteld die elk jaar moeten worden gehaald. Bij overschrijding vindt een verrekening plaats met de glastuinbouwbedrijven. De Kamerbrief toonde aan dat de overschrijding in 2017 0,9 Mton is geweest op een totaal van 6,0 Mton. Dat is met name het gevolg van meer WKK-netlevering en een groter areaal dan verwacht. In het CO2-convenant is afgesproken dat het afgesproken sectorplafond 2020 dan opnieuw kan worden bekeken. Op dit moment wordt daarom onderzocht of het sectorplafond moet worden aangepast. Uit de Kamerbrief blijkt dat de overschrijding van 2017 met de bedrijven wordt verrekend. Dit is wettelijk bepaald. De totale kosten komen neer op 6,5 miljoen euro. Het totaal geregistreerde gasverbruik in 2017 was circa 3,3 miljard m3, daarmee komt de verrekening uit op 0,2 cent per m3.