Plantgezondheid

Binnen het innovatieprogramma Kennis In Je Kas (KIJK) is het onderzoekprogramma ‘Het Nieuwe Doen in Plantgezondheid’ volop van start gegaan. Het programma is erop gericht om oorzaken weg te halen en te komen tot een structurele aanpak om ziekten en plagen te voorkomen op zowel gewas-, bedrijfs- als ketenniveau. In 2019 zijn reeds acht projecten van start gegaan en in 2020 nogmaals acht. Door inzet van Glastuinbouw Nederland zijn de gelden voor onderzoek meer dan verdubbeld met financiering vanuit de overheid. In 2020 stond met name de ontwikkeling van de milieu-indicator gewasbescherming centraal, naast nieuwe detectiemethodieken en ontwikkeling van biologische bestrijders tegen onder andere wantsen en luizen. Screeningsonderzoek naar correctiemiddelen in het IPM systeem blijft van belang. In 2020 lag de focus op chemische en biologische middelen tegen wittevlieg en trips. Ook voor 2021 zijn voorbereidingen getroffen om het onderzoek voortvarend door te zetten.

Dit jaar is extra geïnvesteerd in het dossier biocide. Door de nieuwe biocideverordening is er een sterke scheiding tussen een gewasbeschermingsmiddel en een biociden. Biociden met een claim tegen plantenziekte of –plagen worden beschouwd als gewasbeschermingsmiddel en moeten conform de gewasbeschermingsverordening hetzelfde traject doorlopen. Bedrijfshygiëne vormt een essentieel onderdeel van het IPM-systeem in de glastuinbouw waarbij de beschikbaarheid van biociden essentieel is voor een schone start en noodzakelijk voor de uitvoer van hygiëneprotocollen. Ook fytosanitair gezien zijn biociden belangrijk, bijvoorbeeld in geval van uitbraak van een quarantaineorganisme. Glastuinbouw Nederland wil voorkomen dat de sector op dit gebied stappen terug moet zetten en is gestart met een inventarisatie van het gebruik van reinigingsmiddelen en biociden. Ook in het ‘Uitvoeringsprogramma Toekomstvisie gewasbescherming 2030’ van het ministerie van LNV is daar ruimte voor gevraagd. Samen met de overheid gaan wij in gesprek over behoud specifieke toepassingen en waar nodig wordt extra ingezet op alternatieven of op het starten van een pilot om de omzetting van biociden naar gewasbeschermingsmiddelen te bewerkstelligen.

Om een geïntegreerde teeltwijze mogelijk en verantwoord te maken, is een medicijnkast voor de telers onontbeerlijk. Een kast met (groene) middelen waarop een bedrijf kan terugvallen als de situatie biologisch niet langer beheersbaar is. Dat vereist van de specialisten van Glastuinbouw Nederland een proactieve rol in het overleg om te komen tot uitbreidingen van toepassingen, het realiseren van vrijstellingen en nieuwe toelatingen middels het Fonds Kleine Toepassingen. De maandelijks gepubliceerde besluiten van het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) zijn het tastbare bewijs van de inzet van team Plantgezondheid. Dit jaar heeft het Ctgb de lijst kleine toepassingen opnieuw aangepast. Vanaf 1 januari 2021 treedt DTG 4.0 in werking en kunnen potplanten met een statement als ‘kleine toepassing in een grote teelt’ worden aangemerkt.  Daarmee kan de bedekte sierteelt optimaal gebruik gaan maken van de NL-KUG regeling Kleine Uitbreiding Gewasbeschermingsmiddelen.

Glastuinbouw Nederland heeft met succes een aanvraag ingediend bij de Topsector T&U voor het project ‘Kennistransfer Plantgezondheid’. Dit betreft een vierjarig communicatieproject bedoeld om ontwikkelde kennis door te laten stromen vanuit onderzoek, toepasbaar te maken in de praktijk en voor telers toegankelijk te maken. Daarbij is er ook nadrukkelijke de behoefte om van elkaar te leren, zowel tussen gewassen en sectoren onderling als tussen onderzoek en praktijk. In 2020 is gestart met innovatiecirkels op de thema’s geïntegreerde gewasbescherming, biostimulanten en biocontrol en biodiversiteit. De nadruk is dit jaar gelegd op de inventarisatie en toepassing van biostimulanten, het opstellen van praktijkgerichte factsheets en webinars op het gebied van luisbestrijding, virusbeheersing, weerbaar telen, nieuwe technologieën en detectiemethoden. Ook werd een virtuele reis om de wereld gehouden om ervaring op het gebied van geïntegreerde gewasbescherming (IPM) te delen.

Op fytosanitair gebied beheerste het plantenvirus ToBRFV 2020 opnieuw de agenda. Het hygiëneprotocol is herzien, daarnaast zijn er veel onderzoeken verricht naar het voorkomen van verspreiding en eliminatie van dit virus. Dit heeft mede geleid tot verantwoorde afvoer van plantmateriaal en matten. Uit sequencing van DNA blijkt dat er minimaal drie verschillende besmettingsbronnen in Nederland zijn. Dit onderzoek van de NVWA wordt verder internationaal doorgezet. Ook voor ToCV, een virus dat via wittevlieg wordt verspreid, is het hygiëneprotocol herzien. De implementatie van de nieuwe plantgezondheidsverordening is goed verlopen in 2020. Wel werden extra eisen gesteld aan Bemisia-vrije exportproducten. Door klimaatverandering is te zien dat wantsen vanuit Zuid-Europa verder oprukken naar het noorden. Zowel in de teelt als in de afzet kan dit tot problemen leiden. Het geografisch in kaart brengen van de wantsen in Nederland en kijken naar invliegmodellen kan telers verder ondersteunen om vroegtijdig maatregelen te treffen. Voor accurate  en eenduidige communicatie gericht op beheersing risico’s werkt de voedingstuinbouwketen nauw samen binnen TuinbouwAlert.

Het ministerie van LNV heeft dit jaar het uitvoeringsprogramma Gewasbescherming 2030 gepresenteerd, om de doelen, verwoord in haar ‘Toekomstvisie gewasbescherming 2030’ te bereiken. Glastuinbouw Nederland heeft een ledenraadpleging gehouden voor toetsing van draagvlak. Hieruit blijkt dat een groot deel (90%) het UP ondersteunt, mits wordt voldaan aan de aanvullende voorwaarden. Voor de korte termijn: telers moeten ook vandaag een gezond gewas kunnen telen. Ten tweede het economisch perspectief, extra inspanningen moeten worden beloond en telers verwachten een gelijk speelveld in de markt. Voor een daadkrachtige uitvoering van het UP Gewasbescherming is een eigen sturende rol vanuit Glastuinbouw Nederland noodzakelijk. Wij produceren jaarrond met inzet van biologische bestrijders, recirculeren het water en het kasklimaat kan direct worden geregeld. De glastuinbouw wil zich, binnen reële normen, doorontwikkelen tot een economisch sterke, gezonde en groene sector binnen het programma Kas als Ecosysteem (KaEco). Middels het UP Gewasbescherming wordt ingezet op meer onderzoek en pilotprojecten met financiële steun van het ministerie van LNV.