Water & Omgeving

Stikstof was ook dit jaar, mede door de herhaalde boerenprotesten, zeer actueel. Het dossier vraagt ook het komend jaar nog flink aandacht van de glastuinbouw. Stand van zaken is dat na de uitspraak van de Raad van State uit mei 2019 vergunningen ontbreken. Toen ging de drempelwaarde in de wetgeving van 0.5 mol/ha/jaar naar 0,0049 mol/ha/jaar. De hele glastuinbouwsector bleek daardoor ineens ‘onvergund’ te zijn. Een melding in kader van het activiteitenbesluit volstaat niet meer. Telers hebben ook een vergunning nodig binnen de Wet Natuurbeheer (Wnb). Die 0.0049 mol slaat namelijk op depositie die je veroorzaakt in Natura2000 gebieden. Boven die waarde moet je vergund zijn voor de Wet Natuurbeheer. Nederland kiest voor natuur met een lage kritische depositiewaarde. Actualiteit leert dat er geen stikstofruimte is voor glastuinbouwondernemers. Ook bestaande activiteiten moeten nu alsnog Wnb worden vergund, waarvoor geen ruimte is. Zonder vergunning geen financiering of bedrijfsoverdracht. Logisch dat dit onderwerp hoog op de prioriteitenlijst van Glastuinbouw Nederland blijft. In 2021 worden bijvoorbeeld diverse webinars over stikstof georganiseerd.

Eind juni gaf het algemeen bestuur van het Hoogheemraadschap van Delfland groen licht voor de realisatie van een extra zuiveringstrap bij AWZI Nieuwe Waterweg, de bouw van een nieuw gemaal en de aanleg van een persleiding vanuit De Lier naar de zuiveringsinstallatie. Dit maakte de weg vrij voor grootschalige collectieve zuivering van restwater uit de Westlandse glastuinbouw. Vervolgens was het woord aan de ondernemers in het gebied. In korte tijd werd Waterzuiveringscoöperatie Westland U.A. gevormd en moesten de zuiveringscollectieven en individuele tuinbouwbedrijven hun intentieverklaringen omzetten in getekende overeenkomsten. Die vormen het financiële fundament van een sluitende businesscase. Vervolgens kon Delfland overgaan tot aanbesteding van de werkzaamheden. Mede met hulp een speciale aflevering van KasGesprek, de podcast van Glastuinbouw Nederland, groeide het aantal deelnemers in het laatste kwartaal van dit jaar tot circa 300 bedrijven. Met 1.000 ha vertegenwoordigen zij meer dan 10% van het Nederlandse tuinbouwareaal en is sprake van de grootste collectieve zuivering van ons land.

In glastuinbouwgebieden worden nog regelmatig stoffen gemeten in het oppervlaktewater die slecht zijn voor de kwaliteit van het water. Daarom hebben Delfland, maar ook andere waterschappen, in samenwerking met Glastuinbouw Nederland, de gebiedsgerichte aanpak in het leven geroepen. Er zijn veel factoren die invloed hebben op de kwaliteit. In glastuinbouwgebieden zijn dat gewasbeschermingsmiddelen en meststoffen die vanuit de kassen in het water komen. Om de waterkwaliteit verder te verbeteren heeft HH Delfland het project ‘Gebiedsgerichte Aanpak’ uitgebreid met Boezemgebied IV. Doel is om door middel van gerichte metingen een gedetailleerd beeld van de waterkwaliteit te krijgen. Ook worden er controles uitgevoerd om mogelijke bronnen van verontreiniging te lokaliseren en te beëindigen. In dit project wordt ook samengewerkt met gemeente Westland en de Omgevingsdienst Haaglanden (ODH). Naar aanleiding van de goede ervaringen in het gebied van Delfland wordt de gebiedsgerichte aanpak in steeds meer andere glastuinbouwgebieden toegepast. Door gemeten waarden snel bij de ondernemers onder de aandacht te brengen, kan op de bedrijven gericht naar een eventuele oorzaak worden gezocht. Glastuinbouw Nederland is bij de gebiedsgerichte aanpak een verbindende schakel tussen het waterschap en de glastuinbouwondernemers.

Naast het zuiveren van gewasbeschermingsmiddelen heeft de glastuinbouwsector met de overheid afgesproken toe te werken naar een (nagenoeg) nul-emissie voor nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen in 2027. Beide zijn noodzakelijk om de waterkwaliteit in tuinbouwgebieden drastisch te verbeteren. Een actueel onderzoek is het project Handzame nitraatmeting. Doel daarvan is het ontwikkelen van een robuust en draagbaar meetapparaat dat langs elektronische weg nitraat kan meten in oppervlaktewater en proceswater. Telers kunnen zo gemakkelijk en sneller foutenbronnen, bijvoorbeeld lekkages, opsporen in kassen. Zo kunnen zij zelf proactief werken naar nul-emissie. Om nul-emissie van water met nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen te bereiken, is het bovendien gewenst om te weten of toegepaste reinigingsmiddelen niet ophopen in het teeltsysteem. Producten die worden toegevoegd moeten worden opgenomen door de plant of worden afgebroken. Het project ‘Voorkomen en Bestrijden emissies kasteelten’ geeft inzicht in de effecten van het gebruik van ontsmettingsproducten op de waterkwaliteit in recirculerende teelten.

Extreem droge periodes in de zomer komen steeds vaker voor. Daardoor is bij ondernemers in de glastuinbouw het besef doorgedrongen dat de beschikbaarheid van goed gietwater niet langer vanzelfsprekend is. Telers onderkennen ook dat hoe beter de kwaliteit van het gietwater, hoe groter de voordelen in de productie. Daar komt bij dat de oplossingen voor de toekomst grootschalig zijn en vaak met betrokkenheid van de overheid. De glastuinbouw heeft echter baat bij oplossingen voor de kortere termijn, terwijl de doelstellingen van waterschappen verder weg liggen. Alternatieven waar aan wordt gewerkt zijn: gebruik van effluent water, terugwinnen van verdampingswater, benutten van industriële reststromen en de opzet van een waterbank. Binnen een ACCEZ-project wordt een verkenning uitgevoerd of en hoe oppervlaktewater een rol kan spelen in de buffering van hemelwater en watervoorziening voor de glastuinbouw in de Greenport West-Holland. In veel teelten wordt gebruik gemaakt van omgekeerde osmose. De veranderende regionale wetgeving hiervoor vraagt de komende tijd volop aandacht.

Zaltbommel en de telers in de Bommelerwaard krijgen de grootste installatie van het land voor de zuivering van het water dat uit de glastuinbouwgebieden via een gescheiden riool wordt aangevoerd. De speciale riolering voor de glastuinbouw was eind december, een half jaar na de start van de werkzaamheden, zo goed als klaar. Telers zien dit als de beste oplossing om geen middelen meer te lozen in de Afgedamde Maas waar drinkwater wordt gewonnen. Daarnaast worden ook de meststoffen uit het water gehaald, dat is verplicht vanaf 2027. Aan het project doen ruim vijftig bedrijven mee met gezamenlijk 245 ha glas. Glastuinbouw Nederland is vanaf het begin betrokken geweest bij dit zuiveringsproject. Door de concentratie van glastuinbouwbedrijven in het gebied is de aanleg van het extra leidingwerk rendabel. In tegenstelling tot de AWZI in Hoek van Holland, waar het water van de glastuinbouw via de bestaande riolering wordt aangevoerd en al het afvalwater in het gebied de extra zuivering krijgt, wordt die stap in de Bommelerwaard alleen toegepast voor het water van de tuinders.