Gewas

Kwaliteit en kwantiteit stonden centraal. De gewascoöperaties en gewasgroepen investeren volop in onderzoek, om te komen tot een optimaal teeltresultaat. Met name op het gebied van plantgezondheid en energie (fossielvrij telen, LED-belichting, dynamisch schermen) loopt er veel onderzoek. Dat geldt met name voor de gewassen: potanthurium, kalanchoë, groene planten, eenjarige zomerbloeiers, bromelia en potorchidee. Het overdragen van resultaten en kennis uit de onderzoeken, blijft voor ieder gewas een uitdaging. In potorchidee zijn er daarom dit jaar product specifieke cursussen georganiseerd rondom de thema’s energie en weerbaar telen. In samenwerking met Orchidee Nederland en Kas als Energiebron. Door de hoge energieprijzen is energie een belangrijk onderwerp. Via de diverse gewasgroepen is een inventarisatie gedaan naar de impact voor de bedrijven. Dat leverde input op voor gesprekken met de overheid. Het gebruik van veen in substraten staat steeds meer onder druk. Via het gewasnetwerk is informatie opgehaald over het huidige gebruik van veen en de mogelijkheden om veen te vervangen door andere grondstoffen. Naast onderzoek is geïnvesteerd in verschillende campagnes om de betreffende gewassen een boost te geven in laag- en hoogseizoen. De Garden Cyclaam is een goed voorbeeld.

Binnen alle vruchtgroenten wordt gekeken naar de mogelijkheden van full-LED uit oogpunt van energiebesparing en jaarrond teelt. Ook wordt er gezocht naar alternatieven voor fossiele brandstof zoals aardwarmte, warmteterugwinning en -opslag. Stekende en zuigende insecten zijn in alle vruchtgroenteteelten een groot probleem. In samenwerking met het team Plantgezondheid zijn de bijbehorende vrijstellingen aangevraagd. Met name wantsen zijn in veel vruchtgroenten teelten een toenemend probleem. In tomaat, paprika en komkommer is virus een steeds groter probleem. Er wordt veel gedaan aan hygiëne en onderzoek naar reinigingsmiddelen en biociden, maar een definitieve oplossing is nog lastig.

Goed gietwater is voor alle vruchtgroenteteelten een item. Met telers en team Water & Omgeving wordt gekeken naar de mogelijkheden van omgekeerde osmose in droge periodes en alternatieven voor deze techniek. Ook is er aandacht voor ionspecifiek meten op de tuin en het verminderen van lekkage water. Robotisering en digitalisering zijn belangrijke ontwikkelingen in de teelttechniek. Oogst en bladplukrobots worden voor alle gewassen ontwikkeld en ingezet. Het automatisch scouten is een hot-item. De discussie rond MRL’s voor radijs is nog erg actueel. Dankzij gezamenlijk optreden in Europese werkgroep (Fruits & Vegetables), waarin team Plantgezondheid de lead heeft genomen, is uitstel voor het in werking treden van die MRL radijsloof uitgesteld tot 1-1-2025. De beheersing van Rhizoctonia in radijs is een groot knelpunt door wegval van Rizolex. Het smaller wordende middelenpakket is voor alle gewassen een knelpunt aan het worden.

Voor veel snijbloementelers was dit een enerverend jaar. De verschillen in het gebruik van stroom en gas zijn redelijk groot. Met de prijsstijgingen in het laatste kwartaal, loopt ook de kostprijs van het gewas hard op. Besparingen op energie en verduurzaming in de snijbloemen is gewenst en hier wordt door middel van veel onderzoek ook op ingezet. De ontwikkelingen in LED gaan hard en veel snijbloementeelten staan aan de voet van een transitie van de bekende SON-T naar Hybride of full-LED. Ook wordt gezocht naar alternatieven voor fossiele brandstof zoals aardwarmte en terugwinning en opslag van warmte.

Nog steeds spelen ziekten en plagen een grote rol in de snijbloementeelt. Hier wordt door verschillende gewascoöperaties en gewasgroepen op ingezet, door zowel fundamenteel onderzoek als praktijkproeven. In lisianthus zijn twee bedrijfsvergelijkende praktijkproeven gestart. Robotisering en digitalisering zijn belangrijke ontwikkelingen in de teelttechniek. Oogst- en bladplukrobots worden voor alle gewassen ontwikkeld en ingezet. Ook het automatisch scouten is een hot-item.

De verschillende energiedossiers houden de gemoederen bezig van ondernemers in alle productgroepen. Vanwege de enorme impact op de bedrijven springen de hoge energieprijzen het meest in het oog. Toen de gasprijs dit najaar tot recordhoogte steeg, was het voor de netwerkcoördinatoren zaak om de vinger aan de pols te houden. Middels nauw contact met de ondernemers werd getracht een zo goed mogelijk beeld te krijgen van de impact op de bedrijven. Daarnaast werd in samenwerking met team Communicatie bekeken welke telers naar voren geschoven konden worden voor optredens in de diverse media. Echter niet alleen de energieprijzen, maar ook de onzekerheid rondom de ODE, het CO2-sectorsysteem en de CO2-leveringen vanuit de industrie tekenen het jaar 2021. De hoge ODE-heffing was vorig jaar voor veel telers al een punt van zorg. Die bezorgdheid is dit jaar slechts deels weggenomen. Vanuit de politiek wordt de situatie onderkend, er is sprake van enige compensatie, maar nog lang niet voldoende om de pijn te verzachten. Positief is dat in 2021 belangrijke stappen zijn gezet om de CO2-voorziening te behouden en uit te breiden. De ontwikkelingen rond het nieuwe energieconvenant worden met belangstelling gevolgd. Met name met betrekking tot het CO2-sectorsysteem en de doorontwikkeling naar een betere en vooraf transparante CO2-beprijzing.

Een belangrijke taak voor de zachtfruitsectoren (aardbeien en houtig kleinfruit) was dit jaar het inventariseren van knelpunten door middel van een ledenenquête. Dat heeft veel inzicht gegeven voor de prioritering van zachtfruitteelten bij de thema’s, maar ook voor het aardbeionderzoek via onze gewascoöperatie Stichting Aardbei Onderzoek. Veel onderzoeken in aardbei en kleinfruit zijn gericht op plantgezondheid, maar er is ook steeds meer aandacht voor energie, zoals fossielvrij telen en LED-belichting. Daarnaast is de transitie naar een groenere en duurzamere teelt volop in ontwikkeling. De landelijke commissie Aardbei draait op volle sterkte. De vier regionale werkgroepen uit de belangrijkste teeltregio’s voeden de leden van de landelijke commissie. Regionale verschillen zijn in beeld evenals specifieke aandachtspunten. In september is er een mooie Aardbeien Demodag georganiseerd, die weer als een goede ontmoetingsplaats voor de sector fungeerde. Voor houtig kleinfruit zijn in 2021 helaas weinig gerichte activiteiten georganiseerd, met name door de fysieke beperkingen. De wens leeft nog steeds om ook hier te komen tot een landelijke commissie, die gecombineerd met de belangen van buitenteelten kan functioneren. Dit zal komend jaar verder worden opgepakt en versterkt.

Onderzoek is essentieel voor de toekomst van de Nederlandse glastuinbouw. Daar zijn de leden van Glastuinbouw Nederland het wel over eens. Dat betreft met name onderzoek op gebied van plantgezondheid, water en energie; niet voor niets drie hoofdthema’s van de sector. Om een goed beeld te krijgen van de onderzoekswensen in de verschillende gewassen is dit jaar nadrukkelijk aandacht besteed aan onderzoeksinventarisatie. Voor de meeste grote gewassen heeft die inventarisatie in 2021 al plaatsgevonden. Dat traject zal volgend jaar intensief worden voortgezet, zodat de wensen, meningen en visies van alle teeltgroepen in kaart worden gebracht. Met deze inventarisaties wordt in de diverse gewascoöperaties voortdurend aansluiting gezocht met de praktijk als het gaat over onderzoek naar gewasspecifieke problemen. De informatie is daarnaast heel belangrijk voor de financiering middels Kennis in je Kas (KijK) waar het strategisch onderzoek betreft. Ondernemersgroepen, landelijke commissies en begeleidingscommissies denken actief mee over projectvoorstellen voor de programma’s Het Nieuwe Doen in Plantgezondheid, Glastuinbouw Waterproof en Kas als Energiebron. Ook hierbij zorgt de gewasgerichte onderzoekinventarisatie voor belangrijke input.