Een mooi resultaat
Het is een belangrijke stap in de discussie dat de Europese Commissie met deze interpretatie van de Europese Biotechnologie Richtlijn is gekomen. De Europese Commissie geeft hierin aan hoe de wetgever (Europese Raad en Europese Commissie) de wet bedoeld heeft in 1998. De wetgever heeft duidelijk niet de bedoeling gehad dat planten die ontwikkeld zijn door middel van het traditionele veredelen (kruisen en selecteren van planten) octrooieerbaar zijn.

Het mag best bijzonder genoemd worden dat de Europese Commissie zich zo duidelijk over dit onderwerp heeft uitgesproken. Dit is enerzijds bereikt door de aanjagende rol die het Europees Parlement heeft gespeeld, maar is zeker ook het gevolg van de stevige inzet van de Nederlandse regering in de persoon van staatssecretaris Van Dam. Wij wensen hem veel succes bij de vervolgstappen die nu noodzakelijk zijn om zijn uiteindelijke doel te bereiken: het in balans brengen van kwekersrecht en octrooirecht om zo innovatie in de plantenveredeling weer te laten groeien.

Werk aan de winkel
De interpretatie is een mooi resultaat, maar de vervolgstap is nu aan de lidstaten van het Europees Octrooibureau (EOB). Zij moeten twee belangrijke dingen doen. Als eerste moet de interpretatie worden overgenomen door het EOB. Deze onafhankelijke instelling, die verantwoordelijk is voor de verlening van Europese octrooien, is juridisch niet gebonden aan de interpretatie van de Europese Commissie. Het zijn de nationale regeringen van de Europese Unie plus tien andere landen, die daar het beleid bepalen. Zij moeten nu zorgen dat het EOB deze interpretatie overneemt.

Als tweede is een verdere verduidelijking nodig van de reikwijdte van octrooien die wel verleend kunnen worden, zodat reeds bestaande planten niet alsnog onder de werking van zo’n octrooi kunnen vallen.

De Europese Commissie gaf in haar interpretatie ook nog een aanzet om de toepassing van zogenoemde dwanglicenties te verbeteren voor het geval een kweker geen toegang krijgt tot geoctrooieerd plantmateriaal van een ander. Hierover geeft de interpretatie geen uitsluitsel; de Europese Commissie vindt dat een verdere analyse nodig is. Plantum, LTO Nederland, de Vereniging van Bloemenveilingen (VBN) en een groeiende groep ketenpartijen gaan daarom ook bij het Europees Parlement, de Europese Raad en de Europese Commissie aandringen op een uitgebreidere rapportage over deze richtlijn om tot verdere verbetering te komen.

Langdurige lobby
Al sinds 1998 is er een groeiend probleem in de plantenveredeling. Het steeds vaker toekennen van octrooien op planten beperkt het open innovatiesysteem in de plantenveredeling, dat gevormd wordt door het kwekersrecht. Bescherming door kwekersrecht heeft de Nederlandse sector tot een wereldspeler gemaakt en is essentieel voor innovatie. Was eerst het idee dat octrooien alleen op genetisch gemodificeerde planten mogelijk zouden zijn; steeds vaker werd ook octrooibescherming verleend op natuurlijk voorkomende eigenschappen. Het octrooirecht leidt niet tot een open innovatiesysteem; een octrooihouder kan verdere ontwikkeling blokkeren door het gebruik van geoctrooieerd plantmateriaal door een concurrent te weigeren. Het zijn de veredelaars zelf, verenigd in Plantum, en ketenpartners zoals VBN die aan de bel trokken omdat zij zagen aankomen dat innovatie zou stagneren en het aanbod zou verschralen.

Bijna 10 jaar geleden is de discussie over octrooien op planten begonnen in de Nederlandse politiek. Plantum, LTO Nederland en VBN hebben vervolgens jarenlang bij de Europese Commissie en andere Europese instanties aangedrongen om de balans tussen het kwekersrecht en het octrooirecht te herstellen.

In mei 2015 gaf LTO Glaskracht Nederland voorzitter Nico van Ruiten nog een presentatie van het LTO Nederland standpunt op Octrooi- en Kwekersrecht voor de Nederlandse Europarlementariers. Bas Belder, Annie Schreijer, Anja Hazenkamp en Jan Huitema hebben daarna flink bijgedragen aan de lobby waardoor de Eurocommissaris Elzbieta Bienkowska van Markt en Industrie uiteindelijk tot dit standpunt is gekomen.