Full LED en vochtbeheersing centraal op gerbera-bijeenkomst

Op een informatiebijeenkomst bij Topline-Gerbera in Tuil over telen onder full led en over vochtbeheersing werden de vijftig aanwezigen, vooral telers van gerbera, bijgepraat. De ervaringen van de afgelopen winter op dit bedrijf en de leerpunten uit een monitoringsproject werden gepresenteerd door Marco de Groot (Floriconsult) en Peter van Weel (Weel-Invent). De keuze van de lampen en de aanpassingen in de klimaatregeling werden kort toegelicht door Youri de Zeeuw (Signify) en Kevin de Kok (Priva). Zie de bijgesloten presentaties.

In gerbera is net als in andere teelten volop aandacht voor de overgang van SON-T naar LED-belichting. In deze winter kwam daar bij dat telers, door de energieprijs, veel zuiniger met warmte zijn omgegaan. Bij Topline, het bedrijf van Jan en Rino Mans, is vorig jaar de SON-T vervangen door LED. Daarbij is het geïnstalleerde lichtniveau verhoogd. Voorin is 210 en achterin 164 μmol.m⁻².s⁻¹ LED geïnstalleerd, dit was 135 en 113 μmol.m⁻².s⁻¹ SONT. De LED lampen zijn dimbaar en worden tot maximaal  162 μmol.m⁻².s⁻¹ (70%) en 164 μmol.m⁻².s⁻¹ (volledig aan) gebruikt om uit te komen met het vermogen van de WKK.

Sensoren geplaatst
Omdat er nog geen grootschalige ervaring met telen onder LED (95/5/5 RWB) was, is bij Topline de teelt gevolgd in een monitoringsproject van Kas als Energiebron. Dat wordt geleid door Wageningen University & Research Glastuinbouw en Bloembollen. Er zijn bij Topline sensoren geïnstalleerd om de temperatuur en luchtvochtigheid te meten in het gewas, bij de bloem en boven het scherm. Verder zijn sensoren geplaatst voor meting van de doektemperatuur, de netto-uitstraling, de substraat en gewastemperatuur. De begeleiding groep onder leiding van Jack Beerkens (Exitus) kwam om de drie tot vier weken bijeen om de metingen te bespreken en advies te geven over aanpassingen in de klimaatregeling.

Leerpunten voor de teelt
De teelttemperatuur moet worden aangepast (verhoogd) in vergelijking met teelt onder SON-T om voldoende ontwikkelingssnelheid te hebben bij teelt onder LED en daarbij het gebrek aan stralingswarmte te compenseren. De benodigde hoeveelheid mol PAR per bloem was hoger dan onder SON-T. Tussen cultivars en ook voor productie worden hiervoor duidelijk verschillende reacties onder LED en SONT gezien. Met LED is goed te telen, als er voldoende vochtafvoer door luchtbeweging is.
In de presentatie van Peter van Weel ging deze dieper in op de vochtbalans van de kas en rond het gewas. Topline maakt gebruik van inblazen van buitenlucht via slurven onder het gewas. De buitenlucht wordt in een lucht/lucht kruisstroomwarmtewisselaar opgewarmd, zodat hiermee op energiezuinige wijze drogere lucht tussen het gewas komt. Uit de metingen van het lokale klimaat blijkt dat deze luchtstroom zorgt voor stijging van het absolute vocht rond de bloem, ten opzichte van het absolute vocht op bladhoogte. Dit levert op twee manieren risico’s voor de kwaliteit op. Als de bloemtemperatuur onder het dauwpunt van de lucht rond de bloem komt, kan er condensatie optreden met kans op Botrytis. Als de worteldruk oploopt mede als gevolg van weinig verdamping – er is onbalans tussen worteldruk en verdamping - kunnen rotkoppen ontstaan, doordat er vrij water bij de basis van buisbloemen kan ontstaan.

Beter inzicht
Door met de schermen te zorgen voor weinig uitstraling en door ventileren met de ramen boven gesloten doeken voor voldoende vochtafvoer uit de kas, worden klimaatcondities rond de bloem nagestreefd die de kans op Botrytis en rotkoppen minimaliseren. De metingen van het klimaat rond de bloem, de uitstraling of schermtemperatuur en de bloemtemperatuur zijn noodzakelijk om inzichtelijk te maken op welke momenten kwaliteitsproblemen dreigen. Dit geldt voor de teelt onder LED, maar ook bij teelt onder SON-T of de combinatie van beide. Kwaliteitsproblemen kwamen in de afgelopen winter, waarin op energie voor verwarming is bespaard, regelmatig voor bij gerberabedrijven. Door het betere inzicht in de vochtcondities en -stromen kan dit worden voorkomen. Het monitoringsproject ondersteunde Topline om de toepassing van full LED gegeven hun technische uitrusting te optimaliseren.
Bij Topline is deze winter besparing gerealiseerd op elektriciteit voor belichting en niet op warmte voor temperatuur en vochtbeheering. 

Toepassing
Na de presentaties volgde nog een bezoek aan de kas, waarbij volop doorgesproken werd over de gepresenteerde resultaten en hoe dit op het eigen bedrijf zou kunnen worden toegepast. (Tekst: Arie de Gelder, WUR)

Monitoring Full Led bij Gerbera wordt uitgevoerd in het kader van het project Monitoring Energie-innovaties in de praktijk van Wageningen UR in opdracht van Kas als Energiebron hét innovatieprogramma dat energiebesparing en het gebruik van duurzame energie in de glastuinbouw stimuleert. Glastuinbouw Nederland en het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) trekken hierin samen op.

Mark Meijers

Glastuinbouw Nederland - © 2024