Ter Laak Orchids in Wateringen, het bedrijf van de broers Eduard en Richard Ter Laak, is uitgegroeid tot een van de grootste phalaenopsiskwekerijen van Europa. Het assortiment is bloemrijk, breed en gevarieerd. De broers zijn vooruitstrevend om vooral onderscheidend te zijn. Dat doen zij niet alleen in het assortiment dat zij voeren, maar ook in het perfectioneren van de teelttechniek. Je ziet dit terug in de hypermoderne kas dat zij hebben gebouwd en de implementatie van LED’s. Ze doen er alles aan om de kwaliteit te kunnen leveren waar zij achter kunnen staan.

Handwerk
Een blik in de verwerkingsruimte en je ziet dat de automatisering op dit bedrijf ver is doorgevoerd. Er gebeuren nog maar een paar handelingen met de hand zoals het steken van de stokken. Dat is niet alleen een precies werkje, maar ook tijdrovend en intensief. Ewald de Koning, manager Innovatie & Duurzaamheid, toont een productielijn, het stokstation, waar medewerkers deze klus voor hun rekening nemen. Het is repeterende arbeid, dag in dag uit hetzelfde. Daarom rouleren ze wel van werkzaamheden.

De medewerkers beoordelen iedere plant, die via een transportband langs komt. Hoeveel takken staan er op een pot? Dat kunnen er twee zijn, maar ook vijf. En hoe lang zal die tak dan worden? Moet er een kort stokje of juist een lange bij? Dan prikken ze op de juiste plaats de stokken in het  substraat gemaakt van boomschors, dat niet veerkrachtig is en behoorlijk weerstand biedt. Dat gebeurt steeds op een andere plaats in de pot afhankelijk van de plantvorm, om het blad en de wortels niet te beschadigen. Daarna wordt de tak op meerdere plaatsen vastgeklemd aan de stok, waarna de plant verder gaat voor sorteren en beoordelen van de rijpheid. Dat laatste gebeurt automatisch.

“We hebben hier 40 tot 45 medewerkers die dit werk dagelijks doen”, vertelt De Koning. “Het is werk waar je ervaring in moet krijgen.” Het kost veel tijd om een medewerker goed in te werken. Per productielijn heeft één van de medewerkers de leiding. Zij kan via een beeldscherm zien wat iedereen doet.

Robotarm
Wat als je deze complexe handeling eens zou kunnen automatiseren? Dat zou dat niet alleen een grote besparing op arbeid zijn, maar het werk ook lichter maken. Bovendien kan een robot misschien nauwkeuriger werken dan een mens en nog minder blad, takken of bloemknoppen beschadigen en altijd de juiste maat stok kiezen.

De Koning: “Vijf jaar geleden hebben we die vraag voorgelegd aan studenten van de Haagse Hogeschool. Zij brachten het proces in beeld.” Verassend genoeg lukte het al om een robotarm te ontwikkelen door studenten van minor Smart Manufacturing & Robotics in Delft en dat leverde een mooi YouTube-filmpje op.

Maar de robot is er nog niet. “De handeling is ingewikkeld. Waarschijnlijk moeten we blij zijn als het lukt om de stokken te steken. Dan moeten we de klemmetjes nog handmatig aan de bloemstelen vastmaken. Ook dat is al een grote verbetering, want die handeling is veel minder intensief als het steken van de stokken”, legt hij uit.

Samen optrekken
Het project heeft niet stilgestaan. De phalanopsiskwekerijen Ter laak Orchids, Opti-flor, Maarel Orchids en CJ Orchids klopten gezamenlijk aan bij RoboCrops, die hen weer heeft geïntroduceerd bij Robo House. Samen werken ze aan een actieplan dat wordt gesubsidieerd door het MKBdoet programma van DigitalZH. De bedrijven trekken samen op, omdat de investering in research te groot is voor één kwekerij.

De telers worden begeleid door onafhankelijk projectleider Tom Baremans van Vamos Support. Er is bewust voor deze constructie gekozen, zodat de telers zich kunnen concentreren waar ze goed in zijn: orchideeën telen. “We zijn wel intensief betrokken bij de vorderingen. Op dit moment discussiëren we bijvoorbeeld over het gebruik van een 2D of 3D camera. Het blijft een lastig proces, je mag bijvoorbeeld niet door het blad heen steken. En we hebben veel verschillende soorten en badges die allemaal langs één robot moeten gaan, waardoor de variatie groot is.”

In september is de studie afgerond. Machinefabrikanten ontvangen een shortlist met de uitnodiging om een concept uit te werken.

Duurzaam ondernemen
Wat levert deze automatisering op? Iedere kwekerij heeft zijn eigen motieven. Ter Laak Orchids ziet de besparing op arbeid als een groot voordeel om aan hun duurzaamheidsdoelstellingen te voldoen, want het bedrijf wil in 2030 volledig circulair zijn. “Minder en prettigere arbeid past daarbinnen. Nu werken we met veel internationale medewerkers en de uitdaging is groot om voldoende personeel te vinden. Door de ruimte die we zo creëren kunnen we ons meer concentreren op de teelt en de kwaliteit van onze planten.”

Bron: Hightech Tuinbouw