Glastuinbouw is dat deel van de tuinbouwsector waarbij de planten van een teler in kassen groeien. Die kas is het verbindende kenmerk. Er zijn heel veel verschillende soorten telers. Er zijn telers die hun brood verdienen met het telen van een bijzondere bloem of plant in een kas die op een voetbalveld past. Het andere uiterste zijn bedrijven die op een oppervlak zo groot als 180 voetbalvelden tomaten of paprika’s telen, wel verspreid over verschillende kassen.
De gemene deler van alle ondernemers in de glastuinbouw is dat de tuinbouw onder glas, in een kas dus, plaatsvindt. Nederland telt ruim 3.300 bedrijven, op grofweg 9.400 hectare kassen. Eén hectare is 100 x 100 meter, oftewel 1,5 voetbalveld!
Hieronder lees je meer over hoe glastuinbouw nu precies werkt en wat er allemaal voor nodig is.
In sommige kassen groeien de planten in de bodem. Maar dat gebeurt steeds minder. Bij grofweg 80 procent van het teeltoppervlak in Nederland groeien de planten in ‘substraat’. Dit zijn bijvoorbeeld teeltmatten van steenwol of in potten met potgrond of kokos. Een nieuwe ontwikkeling voor het telen van planten is de teelt op water (in goten of bassins), hier komt dus geen grond of teeltmat aan te pas.
De teelt op substraat heeft veel voordelen ten aanzien van telen in de bodem. Wil je hier meer over weten? Lees dan verder over het concept van de circulaire kas.
Wil je weten hoe de planten in de kas eigenlijk water krijgen, lees hier dan meer over watergift.
Licht en energie zijn essentieel om planten te laten groeien. Er zijn koude teelten (bijvoorbeeld rucola en violen) en gewassen (denk aan radijs of groene planten) die weinig licht nodig hebben. Maar feit is dat de meeste planten in de kas het beter doen bij warmte en licht. Juist omdat licht en energie zo belangrijk zijn, is de Nederlandse glastuinbouw initiatiefnemer in energiebesparing en nieuwe energiebronnen (zoals aardwarmte, ook wel geothermie genoemd). Daarmee levert de glastuinbouw een bijdrage aan een duurzame samenleving.
Maar die overschakeling op duurzame energiebronnen gaat niet van vandaag op morgen. Daarom maken veel telers nog gebruik van een WKK, een warmtekrachtkoppeling. Dit is een verbrandingsmotor die loopt op gas. Hij levert zowel warmte als kracht. Bij kracht moet je denken aan elektriciteit. De CO2 die daarbij vrij komt gebruikt de teler in de kas voor het groeien van de planten. Het rendement van de WKK is dus heel hoog. Ook in de toekomst kunnen telers de WKK nog gebruiken, op voorwaarde dat de motor dan gaat draaien op groen gas of waterstof.
De glastuinbouwsector werkt vaak met een wisselend aantal werknemers, dit omdat gedurende het seizoen sommige gewassen erg arbeidsintensief zijn. Daarvoor zijn er extra (tijdelijke) medewerkers nodig, uit binnen- en buitenland. Bij andere teelten is automatisering al de standaard en fluctueert het aantal werknemers minder. Ook wordt getest met robots in de kas, bijvoorbeeld voor het plukken van paprika's en aardbeien. Voor werknemers is de glastuinbouw een sector in ontwikkeling met volop (groei)kansen. Lees hier meer over de carrièrekansen in en om de kas.
De oudste glastuinbouwgebieden liggen in het westen van het land. Bij de grote steden (waar veel consumenten wonen) en dicht bij de kust (waar meer zonlicht is en het klimaat gematigd).
Glastuinbouw in Nederland
Binnen de glastuinbouwclusters werken teeltbedrijven intensief samen met leveranciers, handelsbedrijven, transportbedrijven, kennis- en onderzoeksinstellingen, adviesbureaus en scholen. Deze gebieden vormen een belangrijke motor en drijfveer voor ontwikkelingen en innovaties in de glastuinbouw.
Groenten en jonge planten groeiden begin 19e eeuw al beschermd onder liggende ruiten (platglas) in broeibakken. De eerste staande kassen werden rond 1850 gebouwd, om druiven in te telen. Het waren simpele glazen kassen, die aan één kant tegen een muur leunden. Rond 1900 ontstonden de eerste druivenkassen die helemaal van glas waren, ook werden deze voor het eerst verwarmd met kachels.
Omstreeks 1940 begonnen tuinders aaneengeschakelde kassen te bouwen. Ze ontdekten dat ze door te telen in verwarmde kassen met (zo veel mogelijk) glas meer oogsten van hun planten. Planten groeien namelijk sneller in een constant warme omgeving én als ze meer licht krijgen. Dankzij de kassen konden tuinders ook andere producten op grote schaal telen; producten die voorheen alleen in warme landen groeiden.
Bron foto: Historisch Archief Westland
Als we praten over hoe we ons voedsel het beste kunnen produceren, moeten we er volgens komkommerteler Inge de Vries (Drenthe Growers) voor waken dat zo’n gesprek eindigt in een welles-nietes discussie. 'Want misschien is er in Nederland wel ruimte voor alles.'
Gijsbert Verboom van Gerbera United: ‘We weten altijd hoeveel bloemen we in onze voorraad hebben. De robot is ruim drie jaar in gebruik en vergde een forse investering, maar we sparen er inmiddels 15 tot 20% arbeid mee uit. Dat zijn toch drie tot vier mensen.’
Leo Verbeek van groentekwekerij BioVerbeek: “Biologisch, duurzaam en vernieuwend zijn de kernwaarden van ons bedrijf. Ook circulair denken en doen is inmiddels een onderdeel van de bedrijfsvoering, want het restafval van de planten vormt de basis voor hoogwaardige compost."
Download hier een overzicht van alle kengetallen van de glastuinbouw (periode 2023-2024).
