De circulaire kas

Het belangrijkste kenmerk van de glastuinbouw is dat producten worden geteeld in een bedekte omgeving, de welbekende kas. Deze beschermde omgeving biedt hele goede mogelijkheden om van die kas een zogenoemde circulaire kas te maken. Een circulaire kas wil zeggen dat alle grondstoffen zoals mest of water worden hergebruikt. Dit is een duurzame manier van telen. Groenten, zachtfruit, bloemen en (pot)planten worden op die manier geteeld binnen een duurzaam systeem met aandacht voor mens, dier, milieu en omgeving.

Wat is circulair?

Circulaire glastuinbouw is een teeltysteem waarin grondstoffen (zoals fossiele brandstoffen) niet worden uitgeput. Binnen de glastuinbouw zijn telers daar al langere tijd mee bezig. Alle reststoffen worden volledig opnieuw ingezet in het systeem, of als grondstof voor andere productieprocessen. Daardoor wordt bijvoorbeeld water telkens opnieuw gebruikt in een circulaire kas. Dat levert natuurlijk een besparing op.

Ook zijn er al mooie voorbeelden van ondernemers die restafval uit de kas hergebruiken voor een ander product. Bijvoorbeeld de stengels van chrysanten of tomatenplanten, die als grondstof worden gebruikt voor de productie van papier, textiel, of bouwmateriaal.

Voorbeelden uit de circulaire kas

Efficiënt watergebruik

  • Door te telen in teeltgoten met substraatmatten (in plaats van planten in de grond) kunnen telers met behulp van de computer nauwkeurig bepalen hoeveel water de plant nodig heeft. De teler kan dat water (inclusief de meststoffen) ook nog hergebruiken. Dubbel duurzaam dus.

Gezonde planten

  • De circulaire kas biedt ook mogelijkheden voor een biologisch ecosysteem. Dat vraagt om gezonde planten en een weerbaar teeltsysteem. Ziekten en plagen worden bestreden met natuurlijke bestrijdingsmiddelen. Maar steeds vaker ook met beestjes die natuurlijke vijanden zijn van een plaag in het gewas. Op die manier laten we de natuur zijn werk doen en bestrijden we beestjes met beestjes.

Energietransitie

  • De warmte die planten nodig hebben om te groeien komt in de circulaire kas niet van fossiele brandstoffen. Steeds vaker kiezen teeltbedrijven voor aardwarmte, zonne-energie of bio-energie.
  • Door het gebruik van lampen kunnen telers ook in de winter duurzame groenten, bloemen en planten van de hoogste kwaliteit telen. Telers kiezen steeds meer voor LED-lampen. Die zijn energiezuiniger. Ook omdat alleen die kleuren worden gebruikt waar de plant wat aan heeft.

Papier van bloemenstengels?

Bij het dagelijks snijden van bloemen, of het wisselen van tomatenplanten in de kas, ontstaat plantenafval. Dat noemen we ook wel reststromen. Dit groene afval kan worden verwerkt tot compost. Maar nog beter en duurzamer is het om die plantenresten te gebruiken als grondstof voor productieprocessen buiten de glastuinbouw.

Zo is er bijvoorbeeld handgel gemaakt met bloemenextracten en worden tomatendoosjes gemaakt van de vezels uit de tomatenplanten. Stengels van chrysanten krijgen een nieuw leven als onderdeel van bouwblokken en restanten van lelies worden gebruikt voor het maken van papier.

Ondernemers aan het woord

Compost van restmateriaal groenteplanten

Leo Verbeek van groentekwekerij BioVerbeek: “Biologisch, duurzaam en vernieuwend zijn de kernwaarden van ons bedrijf. Ook circulair denken en doen is inmiddels een onderdeel van de bedrijfsvoering, want het restafval van de planten vormt de basis voor hoogwaardige compost."

Compost van restmateriaal freesia's

Penning Freesia heeft een eigen composteringsmachine waar een deel van het restmateriaal wordt verwerkt tot compost. Marko Penning: 'Dat gebruiken we zelf in de kas. Resultaat is dat we van vier containers naar de afvalverwerker terug zijn gegaan naar één.'

Beestjes inzetten tegen beestjes

Voor de bescherming van de paprika’s gebruikt Wouter Overgaag in zijn kassen zoveel mogelijk biologische middelen. Wouter: 'Het liefst zetten we vriendelijke beestjes in tegen schadelijke beestjes. Maar dat is soms makkelijker gezegd dan gedaan.'

Papier van leliestengels

Van de resten van de leliestengels uit de kas bij Moerman Lilium wordt papier gemaakt. De vezels uit de stengels zijn bruikbaar voor de productie hiervan. Jaap Moerman: ‘Je groene afval nadrukkelijk zien als belangrijke grondstof, daar word ik enthousiast van.'

Celosia’s voor bio-kleurstof, herbicide en cosmetica

Jeffrey Ammerlaan: "Een vriend van mij is patissier en ik vroeg me af of de prachtige paarse kleur van de planten ook gebruikt kan worden in zijn vakgebied. Dan ga je brainstormen en speuren. Onder andere met als resultaat dat de plant afkomstig is van een eetbare familie. Dat biedt perspectief."

Geluidswerende wand van 'chrysant'

Met resten van chrysantenstengels en mycelium van een paddenstoel is bij Beyond Chrysant een geluidswerende wand ontwikkeld. Wouter Duijvesteijn: 'Dit project brengt ons dichter bij het moment dat reststromen echt waarde krijgen.'

Kas verwarmen met gas uit organisch afval

Jonge bromeliaplantjes in de kas verwarmen met restproducten van het nabijgelegen afvalverwerkingsbedrijf. Dat gebeurt bij bromeliakwekerij Corn. Bak. Hans Fengers: 'Dat voorziet voor 30% in de warmtebehoefte. Daarmee besparen we op jaarbasis zo'n 400.000 m3 aardgas.'

Water 100% (her)gebruiken

Bij gerberateler Marius Mans (Mans Flowers) gaat er geen water verloren. Marius: ‘Bij ons wordt 100% van het water in de kas (her)gebruikt. Wij maken gebruik van een gesloten teeltsysteem.’

Duurzamer telen met oog voor klimaat en milieu

De vetplanten van kwekerij OVATA dragen het keurmerk On the way to PlanetProof. “Je kunt er daardoor op rekenen dat je vetplant duurzamer is geteeld met oog voor het klimaat en het milieu”, zegt Karin. Hoe voldoe je aan de stenge eisen van het keurmerk?

Glastuinbouw Nederland - © 2024