Recent onderzoek zoals in het KaE-project ‘Het kasdek van morgen: vandaag’ heeft laten zien dat glas met een AR coating combineert met een lage thermische emissiviteit meer dan 20% energie bespaarde zonder negatieve gevolgen voor de productie van tomaat.

Op basis van deze resultaten is in overleg met de BCO van de tomatenteelt en telers van de BCO-aubergine besloten om dit glas ook te testen met een aubergineteelt. Aubergine is een plant met minder ontvochtigingsvraag, maar wel een warme teelt. Als onderdeel van het project is de opdracht meegegeven om een ‘state of the art’ kasinrichting te gebruiken om een zo laag mogelijk energiegebruik te realiseren. Daarvoor zijn zowel de referentie als de kas met low_ε glas (Geysir) voorzien van twee transparante Luxous doeken, een actieve ontvochtigingsinstallatie (Van Dijk heating) om de hoge isolatiegraad van deze kassen maximaal uit te kunnen nutten.

Warmtevoorziening
Bij actieve ontvochtiging wordt met behulp van koude, die geproduceerd is met een warmtepomp, de kaslucht ontvochtigd. Hiermee wordt de latente warmte teruggewonnen die als aandrijfenergie dient voor diezelfde warmtepomp. De warmte van de warmtepomp die niet nodig is in het ontvochtigingsproces kan dan worden ingezet voor de kasverwarming. Hiermee wordt de warmtevoorziening van deze kas voornamelijk elektrisch ingevuld.
Op 28 december zijn 1.5 planten per m² van het ras Tracey op een onderstam van Maxifort in een V-systeem uitgezet in de kas. Er zijn drie Stengels per plant aangehouden en de teelt zal tot medio november worden doorgezet. Eind maart was het goed de eerste balans op te maken, wat is er gebeurd en waar staan we nu?

Modelberekeningen
Om gelijk maar het goede nieuws te brengen, er is tot nu toe eigenlijk niets gebeurd wat niet al vooraf uit de modelberekeningen naar voren was gekomen. De kas met het low_ε glas warmt zoals verwacht wat sneller op en koelt wat langzamer af. Daardoor wordt er vaak wat sneller geventileerd en daardoor ligt het CO2-gebruik iets hoger dan in de kas met het standaard glas. De warmtevraag van de kas met low_ε glas ligt tot nu toe bijna 25% lager dan de kas met het standaard glas 48 om 66 kWh/m². Dat komt overeen met respectievelijk 5.5 en 7.5 m³ aardgas eq. per m². Echter, onderzoekers verwarmen de kas niet met een ketel of WKK, maar voornamelijk met de warmtepomp die met elektriciteit wordt aangedreven. Nu komt wel een groot verschil met de tomaat van vorig jaar naar voren.

Onbalans
De aubergine wordt warmer en vochtiger geteeld en groeit langzamer waardoor de ontvochtigingsbehoefte ook pas later ontstaat en er tot nu toe aanmerkelijk minder latente warmte is teruggewonnen. In dit systeem zal dan de warmtevraag niet (efficiënt) met een warmtepomp ingevuld kunnen worden zolang er geen flinke ontvochtigingsvraag is. Dit noemen we ook wel de onbalans. Deze onbalans is met een ketel ingevuld en is onder andere afhankelijk van de grote van de ontvochtigingsinstallatie.  
Pas vanaf tweede week maart zien we dat de ontvochtigingsvraag zo groot wordt dat hiermee de warmtevraag structureel wordt ingevuld via de warmtepomp. Daarvoor is de warmtevraag voornamelijk ingevuld met een ketel.

Zomerse condities
Ook over de voortgang van het gewas zijn onderzoekers en de BCO-leden tevreden. Er staat een sterk gewas dat redelijk in balans is, maar het wel zwaar heeft. Het donkere weer helpt momenteel niet in optima forma mee waardoor er nog wel eens een bloem aborteert of een kop het groeipunt verliest. De komende maanden laten zien hoe het gewas onder zomerse condities presteert.

Het onderzoek wordt gefinancierd door Kas als Energiebron, het innovatie- en actieprogramma van Ministerie LNV en Glastuinbouw Nederland.

(Tekst: Frank Kempkes & Monique Bijlaard)