In januari kwam het rapport ‘Gematigde groei’ van de Staatscommissie Demografische Ontwikkelingen 2050 uit, met daarin uitspraken over migratie. Onze complete reactie op dit rapport vind je hier. Dit jaar loopt het gesprek door en als sector blijven wij deelnemen.

Adri: “Zonder internationale werknemers kan onze sector niet bestaan. Belangrijk is en blijft het dialoog met de omgeving. Elke Nederlander wil een gevulde groenten- en fruitafdeling als ze boodschappen doen. Maar de knelpunten voor de omgeving zitten in huisvesting en misstanden. Daarover moeten we in gesprek gaan en blijven. Zowel voor de omgeving als zeker voor de arbeidsmigrant. Bij gezond en veilig werken hoort ook goede huisvesting en een prettige arbeidsrelatie: via ondernemer of via uitzendbureau.”

“Met het nieuwe jaar alweer bijna 2 maanden oud blik ik graag terug op een bewogen 2023 en de initiatieven die tot stand gekomen zijn om de positie van internationale werknemers te verbeteren. Als glastuinbouw sector vinden wij het belangrijk om dit in verbinding met onze omgeving te doen.”

Grip op arbeidsmigratie
Om de dialoog op gang te brengen is onlangs het Deltaplan ‘Grip op arbeidsmigratie’ gelanceerd. Een initiatief van OTTO Work Force, met concrete aanbevelingen om ervoor te zorgen dat arbeidsmigratie beter geregeld wordt. In dit plan staat arbeidsmigratie in Nederland op een verantwoorde manier centraal. Om dat te realiseren is samenwerking en communicatie met veel partijen nodig. In conceptfase heeft onze Maatschappelijke Raad van Advies, samen met enkele leden, meegedacht.

De belangrijkste thema’s in dit plan zijn:

• Grip op arbeidsmigratie door regulering en handhaving
• Spits arbeidsmigratie toe op specifieke functies en beroepen;
• Laat arbeidsmigranten hier tijdelijk verblijven, waardoor er ook in het land van herkomst toegevoegde waarde ontstaat.

Er is in de glastuinbouw, onder andere vanwege vergrijzing, meer werk dan er mensen zijn. Dit personeelstekort lossen we in onze sector sinds jaar en dag al op met internationale werknemers. Uit onderzoek van Peil.nl komt naar voren dat meer dan de helft van de Nederlanders van mening is dat arbeidsmigratie hard nodig is en staat positief tegenover de komst van arbeidsmigranten. Voorwaarde is wel dat de huisvesting netjes geregeld is en niet ten koste gaat van Nederlanders. “Wij sluiten ons daar volledig bij aan als sector”, aldus Adri.

Migratie als motor
Naast het eerdergenoemde Deltaplan hebben we als Glastuinbouw Nederland ook meegewerkt aan het onderzoek van DenkWerk ‘Migratie als motor’. Er is onderzocht hoe Nederland migratie kan inzetten als drijvende kracht. Migratie is een oplossing en een uitdaging, en fungeert daarmee als een maatschappelijke tweesplitsing. Onze sector kan zeker niet zonder arbeidsmigranten. De focus ligt wat ons betreft op gericht migratiebeleid: dit bepaalt het toekomstbeeld van Nederland.

Dat toekomstbeeld is een keuze, maar doordat er geen (integraal) migratiebeleid wordt gevoerd is die toekomst onzeker. Terwijl de overheid zich richt op korte termijn problemen in de asielopvang, loopt Nederland achter de feiten aan op het gebied van arbeidsmigratie. Dat moet en kan anders. Met de input vanuit de glastuinbouw sector en de reflectie vanuit ondernemers wordt dit onderzoek door vertaald in een position paper over de toekomst van arbeidsmigratie in de land- en tuinbouw.

Welzijn van arbeidsmigranten
Een ander mooi initiatief van afgelopen jaar is het onderzoek van Kornelia Anna Kerti en Brigitte Kroon van de Universiteit van Tilburg (UvT) naar het welzijn van internationale medewerkers.

Zij concludeerden vier belangrijke variabelen die de meeste impact hebben op het welzijn van internationale medewerkers:

1. Handhaven van arbeidsregelgeving
2. Ketenverantwoordelijkheid
3. Gemeente verantwoordelijk voor huisvesting
4. Informatie over arbeidsomstandigheden

Afgelopen drie jaar onderzochten zij dit vraagstuk. Daarvoor spraken ze naast afgevaardigden van de gehele keten, met een aantal van de naar schatting 800.000 arbeidsmigranten in Nederland. Uit het onderzoek komt ook naar voren hoe belangrijk strategisch personeelsbeleid is. Dat alleen het goed en gelijk behandelen van al je medewerkers bijdraagt aan het behoud van je werknemers. Adri: ”Goed werkgeverschap is mogelijk voor alle werknemers, dus ook voor internationale werknemers in flexibele contracten in de glastuinbouw. Door in gesprek te blijven en elkaar inzicht te geven in ieders bijdrage in de keten, kunnen ook gezamenlijke verbeterpunten bepaald worden."

De deur moet openblijven
In de politiek gaan stemmen op om de deur voor arbeidsmigranten niet langer open te houden. De deur moet op een kier of zelfs dicht. En de Adviesraad Migratie stelde onlangs dat arbeidsmigranten na 2040 niet meer nodig zijn. Wat wij daarvan vinden als glastuinbouw sector? Om dat te beantwoorden zijn een aantal vragen van belang:

• Is het helder welke verwachtingen er zijn als het over werken in de kassen gaat?
• Ook voor de toekomst?
• Gaat de robotisering en kunstmatige intelligentie daadwerkelijk mensenwerk vervangen?
• En hoe ziet het werk van de werknemers er dan nog uit?

Pas als we de antwoorden op deze vragen weten kunnen we verder vooruitkijken.

Vooruitlopers in techniek
Al jaren zijn onze glastuinbouwondernemers voorlopers qua automatisering en robotisering voor licht-, lucht-, verpakking-, sorteer- of transportsystemen. Ook hebben we in 2023 als sector veel aandacht besteed aan de ontwikkeling van oogstrobots. Hoewel daar veel tijd en geld in gaat zitten, doen we er alles aan de ontwikkeling van zulke complexe innovaties te versnellen.

Het inzetten van hightech en robots biedt in onze sector kansen voor mensen die deze apparatuur kunnen programmeren, bedienen en trainen. Maar door repeterend en eenvoudige taken boren we ook een nieuwe arbeidsmarkt aan van bijvoorbeeld: gepensioneerden die nog willen blijven werken, herintreders, statushouders of mensen met een verstandelijke of fysieke beperking? In 2024 werken we verder aan het opstellen van scenario’s die leiden tot een toekomstvisie op werken in de glastuinbouw. Daarmee helpen we onze glastuinbouwondernemers en inspireren we een nieuw kabinet bij het opstellen van een helder en goed migratie- en arbeidsmarktbeleid.