'De toekomst van de glastuinbouw is al begonnen’
Zijn leeftijd maakt dat Cees Ruhé het eigen bedrijf niet mist, al noemt hij zelfstandig ondernemen een van de leukste activiteiten. Als verhuurder zorgt hij er uiteraard wel voor dat zijn bedrijf er netjes uit blijft zien. “Ik verhuur mijn kas aan een collega met een koude teelt potplanten. De impact van de energieprijzen is voor hem daardoor beperkt. Maar ik ben als zzp’er nog drie dagen per week actief, onder andere op het bedrijf van zamioculcas-teler André van Winden. Daar zie ik wel degelijk van dichtbij wat de impact is.”
Ook dankzij zijn inzet voor de promotiegroep tuinbouw in Zuidoost-Drenthe, voor de gebiedsvisie Energie van Glastuinbouw Nederland en – niet te vergeten – zijn functie van regiovoorzitter in het noordoosten, zit Cees Ruhé nog dichtbij de praktijk. “Daar komen mijn contacten als directeur van Gietwater Erica en voorzitter van de Promotiegroep Glastuinbouw Emmen nog bij. Ik krijg dus nog vrijwel dagelijks belangrijke signalen van ondernemers.”
Zuid-Europa
De verschillen tussen bedrijven zijn groot, zo erkent hij. “Waar de ene ondernemer nog een goed energiecontact heeft, moet de ander zijn bedrijf noodgedwongen koud laten liggen. Maar bij alle telers overheerst het besef dat we het anders moeten gaan doen. Er komt nog het nodige op bedrijven af, wijziging van de energiebelastingen, ODE, CO2. We moeten tijdig anticiperen. Zeker als je de concurrentie in Zuid-Europa ook de komende jaren het hoofd wil bieden. De strategische ondernemer heeft tijdig de juiste beslissingen genomen en plukt daar de vruchten van. Collega’s die jarenlang profijt hadden van de lage prijs van daggas zitten nu in de knel. Er lagen al afspraken met de overheid om te elektrificeren, maar met een gasprijs van 15 cent zagen zij geen aanleiding om plannen te maken. Maar de wereld is in hoog tempo veranderd. Dat is de realiteit.”
Opties verduurzamen
De sector wil verduurzamen, de regering heeft haar klimaatambities, wat betekent dat voor de dynamiek in de provincies Groningen en Drenthe? “De situatie is niet positief”, stelt de regiovoorzitter. “Veel bedrijven willen inzetten op windenergie, maar de glastuinbouwgemeentes willen niet meewerken.” En de kansen voor geothermie? “Dat traject zijn we jaren geleden al ingegaan met een groep van zeven ondernemers. De SDE was al vergund, maar het voor de exploitatieverzekering noodzakelijke rapport van TNO bevatte een ongunstige conclusie. De kans voor het dichtslaan van het boringsgat was, vanwege het zoute water in de ondergrond, geraamd op vijftig procent. Dat betekende het einde van het project.”
Resteert de vraag op welke manier de gemeentes wel invulling geven aan verduurzaming van de glastuinbouw in hun gebied. “Ze willen wel meewerken, maar de ideeën en initiatieven moeten van de ondernemers komen. In Klazienaveen loopt een initiatief voor het gebruik van lege aardgasputten voor warm water, maar dat wordt vertraagd door het subsidietraject. In Emmen lijkt het gebruik van restwarmte de meeste potentie te hebben. Ook kijken we naar geothermie met lage temperatuur en hebben we een project ingediend op gebied van waterstof. De optie windenergie hebben we ook zeker nog niet afgeschreven”, zo somt Cees Ruhé op.
Jongeren in de kas
Maar er zijn uiteraard meer dossiers die zeker ook in het noorden van het land om aandacht vragen. Bijvoorbeeld de huisvesting van internationale werknemers. Cees Ruhé: “Met de gemeente Emmen hebben we daar heldere afspraken over gemaakt, die recent een update hebben gekregen. Bedrijven mogen huisvesting regelen op hun terrein. In het begin was er het nodige te doen rondom huisvesting, maar inmiddels is er sprake van rustig vaarwater. Er zijn ook voldoende internationale werknemers beschikbaar voor de glastuinbouw.”
Voor werknemers met de Nederlandse nationaliteit ligt de situatie echter anders. “Het is steeds lastiger om die groep ook te interesseren voor werken in onze sector. Via Greenport Noord proberen we meer contact te leggen met scholieren en studenten. We moeten beter in beeld komen bij de jeugd, zowel op MBO- als HBO-niveau. Middels deelname aan Kom in de Kas en het project Kunst in de Kas krijgen we weliswaar veel burgers op onze bedrijven, maar het is een uitdaging om ook jongeren in de kas te krijgen.”
Doelstellingen water
Het project DuurSaam Glashelder is recent afgerond. Over de aanpak en de verbeteringen is Cees Ruhé zeker te spreken, maar hij vindt het jammer dat de doelstellingen in Klazienaveen wel, maar in Erica niet zijn gehaald. “Daar moeten we komende tijd nadrukkelijk op inzetten. Het waterschap gaat steeds nadrukkelijker op zoek naar overschrijdingen. Zij zien 2027 als deadline voor de Europese Kaderrichtlijn Water ook met rasse schreden naderen. Als regiobestuur vinden we dat telers zich moeten houden aan de wet en de gestelde regels. Daar heeft het waterschap ook een duidelijke taak in. Strengere handhaving is een vereiste om de kwaadwilligen aan te pakken. Zelf hebben we als sector een taak om telers te wijzen op onbewuste lozingen naar het oppervlaktewater. Er moeten nog stappen worden gezet willen we onze doelstellingen halen.”
Ook op gebied van goed gietwater pleit Cees Ruhé voor een goede samenwerking met en tussen provincie en waterschap. “Wens van de telers is om gebruik te mogen blijven maken van grondwater en omgekeerde osmose om ook in de zomer de garantie te hebben van goed gietwater.”
In de rubriek ‘Regiovoorzitter in beeld’ laten we maandelijks een voorzitter van een regio van Glastuinbouw Nederland aan het woord over zijn of haar bestuursactiviteiten, ondernemerschap en visie op de actualiteit. Deze serie volgt op de reeks interviews uit 2022 waarin de leden van het hoofdbestuur van Glastuinbouw Nederland aan het woord zijn gekomen.
(Tekst: Roger Abbenhuijs)