Ondanks zijn eigen tegenstem, kwam het Zweedse voorzitterschap van de Raad van de EU afgelopen week met een compromisvoorstel voor natuurherstel dat meer flexibiliteit bij de uitvoering van de verplichtingen moet bieden. Zo worden lidstaten niet langer verplicht 30% van ieder voorkomend habitat te herstellen, maar moet 30% van het oppervlak van al deze habitats in goede staat van instandhouding worden gebracht. Bovendien krijgen EU-lidstaten tot 2030 de tijd om de kwaliteit van natuurgebieden te beoordelen in plaats van direct zware hersteleisen voor deze gebieden met onbekende natuurstaat te moeten doorvoeren. Het is positief dat lidstaten mogelijk meer flexibiliteit krijgen om te voldoen aan de doelen, maar zorgen blijven over de praktische toepassing en gevolgen van deze schijnflexibliteit in dit compromis.

Verslechteringsverbod en schijnflexibliteit
Het verslechteringsverbod is een essentieel element van de Natuurherstelwet. Oorspronkelijk mocht de kwaliteit in geen van de natuurgebieden, zowel binnen als buiten Natura 2000-gebieden, niet achteruit gaan. De Raad, waaronder minister Van der Wal-Zeggelink (VVD) voor Natuur en Stikstof, constateerde terecht dat de uitvoering van dit verbod, met name buiten Natura 2000-gebieden, vrijwel onmogelijk is. De Raad heeft nu voorgesteld dat natuurgebieden niet significant mogen verslechteren, waarbij er een inspanningsverplichting gaat gelden voor gebieden met specifieke habitats. Deze laatste gebieden hoeven niet langer per geval te worden beoordeeld, maar er geldt een algemene inspanningsverplichting. Hoewel Glastuinbouw Nederland ingenomen is met het afstappen van deze onhaalbare doctrine, blijft het juridisch zeer onzeker of dit bij de rechter stand houdt en niet alsnog kan worden geïnterpreteerd als een resultaatsverplichting.

Met het betrekking tot het vernatten van veengebieden erkent de Raad dat deze bepaling een aantal lidstaten, waaronder Nederland, onevenredig treft. De ministers stellen daarom voor om de vernattingsdoelstellingen terug te schroeven van 50% naar 40% in 2040 en 70 tot 50% in 2050. Daarbij mogen lidstaten landbouwgebieden in bepaalde mate ontzien en in dat geval het waterpeil aanpassen aan nationale en lokale omstandigheden. Duidelijkheid blijft voor Glastuinbouw Nederland nodig in welke situaties succesvol beroep kan worden gedaan op deze clausule, waarbij veengebruik voor substraten en andere agrarische doelstellingen kan blijven behouden. Deze vage definities in het Raadscompromis bieden nog te veel vrije ruimte voor interpretatie en leiden daardoor tot juridische onzekerheid, zoals we eerder hebben gezien met de Vogel- en Habitatrichtlijn.

Het Parlement aan zet
Na grote verdeeldheid in de Raad en verwerping van de wet in de landbouw- en visserijcommissie van het Europees Parlement, stemt dinsdag 27 juni de milieucommissie van het Parlement over het wetsvoorstel. In aanloop naar deze cruciale stemming in het Parlement publiceerde de Commissie een aantal verduidelijkingen en voorstellen om de wet bij te schaven. Suggesties die niet leiden tot fundamentele wetswijzingen en de sociaaleconomische gevolgen voor heel Europa niet beperken. Om een nieuwe stikstofcrisis in heel Europa te voorkomen met deze onduidelijke wet, roept Glastuinbouw Nederland Europarlementariërs op deze controversiële wet terug te sturen naar de tekentafel om tot werkbaar doch ambitieus natuurbeleid te komen.