Gewas

De leden met zachtfruit (aardbeien en houtig kleinfruit onder glas) zijn dit jaar volledig geïntegreerd binnen Glastuinbouw Nederland. Voor aardbei is al langer een landelijke commissie actief, waarin alle regio’s en teeltsystemen – bedekt en onbedekt – goed zijn vertegenwoordigd. Deze landelijke commissie wordt van onderuit gevoed door regionale werkgroepen namens de belangrijkste aardbeienteeltregio’s. Met de start van de werkgroep Noord is er ook voldoende afstemming georganiseerd met de telers uit de noordelijke provincies. Voor de aardbeiensector is het belangrijk dat de verschillen tussen regio’s in beeld zijn, evenals de specifieke wensen, belangen en eisen vanuit het gewas zelf. De jaarlijkse Aardbeien Demodag moest helaas worden geannuleerd, maar als sector kunnen we wel terugkijken op een geslaagde Aardbeiendag in de Brabanthallen begin 2020. Voor de gewasgroep Houtig Kleinfruit is vorig jaar al een start gemaakt, om te komen tot een eigen landelijke commissie. Dit initiatief is in 2020 geformaliseerd met de contributiestructuur voor glasteelten.

Twee onderzoekstrajecten domineren het jaar voor de sierteelt: belichting met de nadruk op LED en de strijd tegen ziekten en plagen. De mogelijkheden van LED’s worden vanuit de praktijk met grote belangstelling gevolgd.
Bij de grote, langlopende projecten Perfecte Roos en Perfecte Chrysant gaat het niet alleen over spectra, lichtcriteria en energie-input, maar ook om de combinatie met bijvoorbeeld meeldauwbestrijding en de aanpak van trips. Binnen gewassen als alstroemeria, lelie en gerbera zoeken onderzoek en praktijk hand in hand naar de mogelijkheden van LED op gebied van energiebesparing. Kijkend naar ziekten en plagen en het streven naar een geïntegreerde aanpak, heeft elk snijbloemengewas zijn eigen uitdagingen. Variërend van het masterplan Fusarium en de aanpak van wittevlieg voor lisianthus, de strijd tegen onkruid bij lelie en snij-cymbidium, echte meeldauw in roos, Fusarium in gerbera en amaryllis en slakken bij alstroemeria en snij-cymbidium. Ook bij de snijbloemen lopen trajecten richting fossielvrij en emissieloos telen als een rode draad door diverse onderzoeken.

Een belangrijke taak was ook dit jaar het inventariseren van knelpunten binnen de diverse potplantsegmenten. De gewascoöperaties hebben volop geïnvesteerd in onderzoek, om te komen tot een oplossing voor deze knelpunten. Met name op het gebied van plantgezondheid en energie (fossielvrij telen, LED-belichting, dynamisch schermen) loopt er veel onderzoek. Dat geldt met name ook voor de gewassen: potorchidee, potanthurium, kalanchoe, groene planten en bromelia. Waar mogelijk worden deze onderzoeksprojecten gezamenlijk opgepakt met andere gewassen. Betreft het een gewas specifiek knelpunt (zoals potworm), dan pakken gewasgroepen dat individueel op. De overdracht van informatie verliep, om bekende redenen, dit jaar anders dan anders. Om de kennis die is opgedaan in het onderzoek toch over te dragen, zijn onder andere informatieve filmpjes gemaakt en online bijeenkomsten georganiseerd. Ondanks de druk op de markt bij veel gewassen, wordt er verder gekeken en geïnvesteerd in promotie. Zo wordt voor cyclamen een productspecifieke promotiecampagne opgestart.

Toen het coronavirus medio maart ook Europa volledig in zijn greep kreeg, zat de glastuinbouw direct in de hoek waar de hardste klappen vielen. Groentetelers die leveren aan de horeca en foodservice en zeker de bedrijven in de sierteeltsector zagen hun omzet binnen een week tijd terugvallen tot bijna nul. Dat bracht een bijzondere dynamiek te weeg. Met een groot aantal spontane, warme acties werd een breed gedragen charmeoffensief opgezet. Bloemen en planten voor bewoners van zorg- en verpleeghuizen die noodgedwongen verstoten bleven van sociale contacten. Een groot aantal bekende Nederlanders schaarden zich achter deze initiatieven, waaronder Ali B. Hij bracht de noodsituatie van de sierteelt via radio en televisie nadrukkelijk onder de aandacht bij het brede publiek. The Flower Boost Challenge werd trending topic. Maar ook tijdens de tweede golf liet de sierteelt van zich horen. Zo initieerde en organiseerde Chryson in november nog dat alle GGD-medewerkers in de teststraten werden verrast met een bos chrysanten. Glastuinbouw Nederland heeft ook meegewerkt aan de actie ‘Fill the distance with beauty’.

Binnen alle vruchtgroenten wordt gekeken naar de mogelijkheden van LED- belichting, uit oogpunt van energiebesparing en jaarrond productie. Waar bij tomaat sprake is van de eerste stappen met full LED in de praktijk, wordt de inzet van LED’s bij komkommer en aubergine vooralsnog beoordeeld als lastig. Bij paprika loopt een breed belichtingsonderzoek. Stekende en zuigende insecten zijn in alle vruchtgroenteteelten een groot probleem. In samenwerking met het team Plantgezondheid zijn de bijbehorende vrijstellingen aangevraagd en meestal ook verkregen. In tomaat, maar ook in komkommer, is virus een groot probleem. Er wordt veel gedaan aan hygiëne en onderzoek naar reinigingsmiddelen en biociden, maar een definitieve oplossing is nog lastig. Goed gietwater is voor alle vruchtgroenteteelten een item. Met telers en team Water & Omgeving wordt gekeken naar de mogelijkheden van omgekeerde osmose in droge periodes en alternatieven voor deze techniek. De discussie rond MRL’s voor radijs is nog erg actueel. De beheersing van Rhizoctonia in radijs is een groot knelpunt door wegval van Rizolex. Het middelenpakket voor radijs is smal en wordt nog smaller. Daarom is er steeds meer aandacht voor de bodem en biostimulanten. Het smaller wordende middelenpakket is voor alle gewassen een knelpunt aan het worden.

Een tweetal dossiers bezorgde veel telers de nodige hoofdpijn in 2020. Allereerst uiteraard corona, want hoewel het naar de buitenwereld toe leek alsof de sector met de genoemde publieksacties vloeiend van de nood een deugd maakte, werd de pijn in vrijwel alle gewassen nadrukkelijk gevoeld. Door het sluiten van winkels en grenzen in Europa kelderden de prijzen en werd transport van bloemen en planten enerzijds en van stekmateriaal anderzijds danig bemoeilijkt. Bij sommige gewassen herstelde de markt zich in de zomermaanden, maar bijvoorbeeld bij snij-cymbidium zijn afzet en omzet nog steeds beneden normaal. Pijnlijk was bovendien dat veel telers wel werden geconfronteerd met een flinke omzetdaling, maar door de gehanteerde drempel van de steunmaatregel niet in aanmerking kwamen voor financiële compensatie.
Het ODE-dossier van eind 2019 werd door de politiek tijdens de coronacrisis weliswaar tijdig op de stapel gelegd, maar de consequenties van de enorme lastenverzwaring waren daarmee niet van tafel. Dat krijgt nog wel een vervolg in 2021. Vrees voor komend jaar is de impact van de brexit als nieuw, bijkomend hoofdpijndossier.